نقاشی ساختن کاخ خورنق
از مجموعۀ خمسۀ نظامی موجود در موزۀ بریتانیا، میتوان به نقاشی موسوم به «بنای کاخ خورنق» اشاره کرد که یکی از شاهکارهای کمال الدین بهزاد است.
خوَرنَق نام کاخی بود که نعمان یکم، حاکم لَخمی برای یزدگرد یکم ساخت. این کاخ در یک مایلی خاور شهر نجف در میانرودان واقع شده و در همین کاخ بود که پرویز خبر شکست ذوقار را شنید. چامهسرایان عرب پیش از اسلام از این کاخ به عنوان یکی از ۳۰ عجایب جهان نام بردهاند. نام خورنق فارسی است و اصل آن هووَرنَه بوده که به معنای «دارای سقف زیبا» است.
سِنّمار، نام یونانی معماری ایرانی بود که قصر خورنق را به دستور نعمان پسر امریء القیس در حیره برای بهرام گور ساسانی ساخت. میگویند این کاخ دارای هفت تالار به رنگهای سیاه، زرد، سبز، قرمز، آبی، صندلگون و فیروزهای بودهاست.
سنمار یک روز قبل از افتتاح خورنق، در حالی که قسمتهای مختلف قصر را به نعمان نشان میداد، وقتی آن دو به پشت بام رسیدند، به دستور پادشاه به علت رازی که تالار داشت و نمیخواست جز خودش کسی آن را بداند او را از بام به پایین پرتاب نمود و او را کشت.
در نقاشی ساختن کاخ خورنق اثر استاد بهزاد صحنهای از کار روزمره مشاهده میشود که سرشار از حرکت است.
نکاتی که در این تصویر جالب توجه است این است که: بهزاد گروهی از کارگران را که هر کدام مشغول ساختن کاخ هستند در وضعیتهای مختلف نشان داده است. در پایین نقاشی سه نفر کارگر در حالی که مشغول حمل بار هستند به سمت جلو در حرکتند. در وسط نقاشی، دو فرد لخت که زنبههایی بر دوش دارند، با سرت ولی در جهت عکس در حرکت هستند و این سرعت زیاد که در نگاه اول به خوبی لمس میشود، در سایر قسمتها کم و بیش به چشم میخورد و این حرکت در پیوند با شعر بالای نقاشی است:
در شبانروز از شتاب و درنگ
چون عروسان درآمد به سه رنگ